दरवेळी केवळ समानतेच्या दरवळीत पुरुष शब्द वाळीत उपरा ठरतो. अगदी आधुनिक वगैरे म्हणविणाऱ्या काळात जेंडरपार्शिअल न राहता कौतुकाच्या चार शब्दांनी पुरुष शोधला पाहिजे, निमित्त आहॆ पुरुष दिन. भाषा संस्कार रूढी च्या मिसगायडेड लोकांनी पुरुष हा काहीतरी अजब मामला असं गडद ठसवून ठेवलंय, त्यात थोर परंपरांनी आधीच सूक्त ते महामानव यांना केवळ पुरुषी यादीत ढकलून मांडलंय किंवा अगदी क्रूर पातळीवरच्या मीमांसेत दाबून ठेवलंय पुरुषाला.
आज पुरुषदिन आहे तर किमान सगळ्या ओझ्याखाली दाबूनदबून डांबून ठेवल्या पुरुषाला बोलू द्यावं जरा स्पष्ट. भूगोलप्रांत कल्चर इतिहास यांच्या होलपटीतून आजच्या काळात उरणारा पुरुष हा नेमका कसाय ? माणूस म्हणून जगण्याचे सगळे पैलू मूल्य आणि त्यासाठीची धडपड सारखीच, पुरुष असण्याचा प्रिविलेज असतो असं मानणं म्हंजे पुन्हा विवेकी विचारापर्यंत पोहचताना ही बायस मांडणी ठरेल.
पोरांपोरी रडणारा बाप,कामाच्या गाड्यातून चिंतेने जळणारा बाप,शेतांबांध्यावर राबून संसारी उरणारा, बहिणीशी भांडण करून नातं पक्कं टिकवनारा भाऊ, आयमायला मायेने मिरवणारा मुलगा, क्लास पासून ग्लासपर्यंत आणि दवाखान्याच्या बील पेमेंट पर्यंत उभं राहणारा दोस्त, कबीर खुसरो ख्वाजा यांच्या नितळ संवेदनेतुन दोहे रचणारा सखा, जीवाला जीव देणारा सोबती, बायकोचे पाय दाबत डोकं चेपुन देणारा नवरा, आयुष्यप्रवासाच्या सांजेला दातांच बोळकं घेऊन मिश्किल हसवणारा जोडीदार, बाळाच्या येण्याने आनंदून हातातली अंगठी विकून दाईला पेढे जिलेबी भरवणारा पिता, या सगळ्या नात्यांच्या गुंत्यात गुंतलेला पुरुष.
तो दाखविला गेला पण पुन्हा तेच विशिष्ट क्लासला मान्यताप्राप्त असणाऱ्या पुरुषाची चिकित्सा करत सोयीचे मांडले गेलें वाद, आतला बाहेरचा तणाव धावपळ यातली मरमर सांभाळत चुकांचा पसारा झाला की केवळ पुरुष जबाबदार धरला जातो. यात व्यवस्था एकजिनसी मांडणी प्रसवून उदात्तीकरण किंवा खच्चीकरणं करण्यात कसलीही कसूर करत नाही.
पुरुष एक व्यक्ती वा माणूस म्हणून ची मांडणी अधिक निर्भेळ करण्यासाठी आपल्या समाज नेणीवा तपासत सुधारल्या पाहिजेत. जीव म्हणून सगळ्या उण्यादूण्या सामाजिकगूणदोषांचा प्रभाव हा पुरुषांवर असतोच असतो. पण सूपीरियारिटी पावर किंवा मर्दानगी, मर्द दर्दचा यमकी खेळ उगाच इगोमसाजी उरकून पुरुषाला बरेच बाहेर करण्याचं तंत्र सुरूच आहे.
अशा दिनाच्या निमित्ताने तरी चुका टाळणारा काळजी घेणारा आपलं पुरुषपण म्हणजे माणूसपण आहे हे समजून उमजून वागणारा, व्यक्तीं म्हणून समान न्यायपातळींवर जगू पाहण्याचा प्रयत्न करणारा आणि सो कॉल्ड आदर्श नसला तरी, सामान्य जगण्यात आपलंसं करणारा पुरुष आपल्या समोर आपण आठवून बघावा. तर अशांची नात्यानावासकटची यादी अगदी लांबलचक भरून जाईल.
आधुनिकतेच्या या टप्प्यावर केवळ लिंगभेद वगळता पुरुष ही व्यक्तीच आणि नथिंग् मोर् धन् द्याट एवढं प्रमाण मानण्याची आपली वृत्ती तयार होवो. जन्मल्यापासूनच्या ऐकीवफेकिव बाता टाळून प्रत्यक्ष अनुभवावरून आपण पुरुष म्हणून त्याला उलगडायला पाहिजे. स्त्री एक व्यक्ती म्हणून जेवढे कप्पे ,भावनांचं पदर आणि जीवनाअनुभव असतात तितकेच कप्पे पुरुष ही सांभाळत असतो.
केवळ पौराणिक ऐतिहासिक किंवा समकालीन फँटसीतल्या कल्पनांचा घोळ न घालता हे वाचणाऱ्या प्रत्येकाला आपला म्हणून कुणी मित्र, भाऊ, सख्खा सहकारी, सोबती, प्रियकर, बाप, दोस्त, यार, नवरा, दीर, मेहुणा, पाहुणा आठवला बरा वाईट तरी खूप झालं. अशा सगळ्यांच्या सगळ्या बऱ्यावाईटाला बाजू करून अगदी सन्मानपूर्वक आज त्याला माणूस म्हणून शुभेच्छा निखळ देउयात.
पुरुष असणं ज्याम भारी असतं आणि टोकाचं बाद ही, किंवा त्याला हे किंवा ते शोभत किंवा शोभत नाही, त्याने हेच करावं किंवा हे करू नये, किंवा पुरुषच अशी कामे करतो, असल्या स्टेरिओटाईप फालतुगोंधळाला उत्तर म्हणजे कसलाही स्वार्थ बाजूला सारुन विवेकाच्या वाटेने माणूस पाहणे.
पुरुषाचे हे माणूसपण अधिक लख्ख होत राहण्याच्या शुभेच्छासोबत हे लिहिताना स्वयंपाकाची भांडी घासून मांडायचीयत आणि पोराला शाळेतून आणायचंय लौकर शनिवार सकाळी लौकर असते शाळा म्हणून पळालो.
शाळेत गेल्यावर गेटवरल्या अबौट टू रिटायर शिपाईमामाला फुल दिल हातात आणि म्हणालो
शुभेच्छा मामा
कसल्या ?
पुरुषदिनाच्या .
तो हसला उन्हाळदुपारी चांदणं पसरलं
सौंदर्य असतं अशा मिशीआड लपलेल्या स्मितहास्यात
आणि पुरुषासाठी कवितेसारख्या काही ओळी
मी एक पुरुष आहे…
मी गुदमरतो, दळतो, घूसमटतो तुटतो, आतून चिरतो, मी दगड झालोय म्हणू शकत नाही, मी पुरुष आहे
मलाही छळले जाते, जाळले जाते. कधीही न मागितलेल्या हुंड्याच्या आगीत, मी कमावलेल्या माझ्या इज्जतीचा प्रत्येक पेंढा अर्पण करतो पण उसासे टाकू शकत नाही कारण मी पुरुष आहे… मी त्यागही देतो, मला नेहमीच माझ्या नात्याच्या आगीत ढकलले जाते. नात्यांचे आणि जबाबदाऱ्यांचे वजन बांधून….
मी वजनदार आहे मी पुरुष आहे
मैं खुद ही अपनी
तलाश में हूँ
हां मैं सादा पुरुष हूँ
बाकी जेंडरडेंजर खेळत राहू,पण माणूस म्हणून घोळत राहू
| साहील कबीर